Tradycja i nowoczesność - uchwały Krajowego Zjazdu Adwokatury

Adwokaci zgromadzeni na Krajowym Zjeździe Adwokatury wytyczyli cele pracy dla Naczelnej Rady Adwokackiej na najbliższe trzy lata. Za najważniejsze zadania uznali: potrzebę budowania pozytywnego wizerunku adwokata w życiu publicznym, uczestnictwo w procesie legislacyjnym, urealnienie stawek adwokackich oraz ochronę tajemnicy adwokackiej.

- Krajowy Zjazd Adwokatury – dążąc do wyznaczenia głównych kierunków aktywności samorządu adwokackiego, w tym zwłaszcza Naczelnej Rady Adwokackiej oraz jej organów – nie może tracić z pola widzenia aktualnych uwarunkowań prawnych, społecznych i politycznych, a także zmian w samej Adwokaturze, jakie zaszły i będą zachodzić w związku z otwarciem szerokiego do niej dostępu. Wynikające z postępu cywilizacyjnego formy komunikacji społecznej, stwarzające możliwość odmiennego niż w przeszłości kształtowania wizerunku adwokatów w przestrzeni publicznej oraz wchodzenia w interakcje z poszukującymi ochrony prawnej podmiotami, dynamika zmian obowiązującego prawa, w tym przede wszystkim zmian procedur sądowych, w których Adwokatura miała i mieć powinna swój doniosły udział, jak również lawinowo rosnąca liczba adwokatów, konfrontowanych ze skutkami ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego stawiają samorząd adwokacki przed niezwykle poważnymi wyzwaniami. Chcąc zapobiec niekorzystnym zmianom wizerunkowym i utracie kształtowanej przez dziesięciolecia tożsamości zawodowej, Adwokatura musi zadbać o wyznaczenie etycznych oraz intelektualnych standardów, jakim odpowiadać powinni świadomi swej przynależności zawodowej oraz prezentujący wysoki poziom profesjonalizmu adwokaci. - czytamy we wprowadzeniu do uchwały. Zdaniem adwokatów nie da się tego osiągnąć bez niezawisłości i pełnej samorządności Adwokatury, systemu doskonalenia zawodowego i szkoleń aplikanckich i przejrzyście ukształtowanego modelu postępowania dyscyplinarnego. Jak podkreślono w uchwale, działania te nie oznaczają koncentrowania się na samej Adwokaturze, ale powinny służyć podnoszeniu efektywności, jakości i rzetelności świadczonej obywatelom pomocy prawnej, sprzyjając pozytywnemu wyróżnieniu się adwokata wśród wszystkich świadczących taką pomoc podmiotów.

Dlatego też KZA zobowiązał NRA do podjęcia działań zmierzających do promowania w świadomości społecznej wizerunku adwokata jako zawodu kojarzonego z profesjonalizmem, doświadczeniem, rzetelnością oraz wysokim poziomem merytorycznym i etycznym świadczonych usług. Drogą do tego ma być również udział w pracach legislacyjnych oraz działalność pro bono. NRA ma również uświadamiać społeczeństwo, że usługi adwokackie są dostępne cenowo dla ogółu społeczeństwa oraz promować ideę ubezpieczeń ochrony prawnej.

Zjazd dostrzega słabość wymiaru sprawiedliwości m.in. w dostępie do zawodu sędziego, który powinien być ukoronowaniem zawodu prawnika. KZA zatem podtrzymuje stanowisko, że sędzią winna być tylko ta osoba, która praktycznie zapoznała się ze stosowaniem prawa wykonując zawód adwokata, radcy prawnego, prokuratora bądź notariusza.

Zjazd uznał za istotne przeprowadzenie kompleksowej reformy systemu pomocy prawnej z urzędu, w tym wprowadzenie instytucji przedsądowej pomocy prawnej dla najuboższych, w oparciu o powszechnie i dobrowolnie świadczone usługi adwokackie.

Zaznaczono też ,że konieczne wydaje się wprowadzenie częściowej odpłatności za skorzystanie z pomocy prawnej przez osoby, które – ze względu na swoja sytuację materialna – jedynie w ograniczonym zakresie są w stanie ponieść uzasadnione koszty zastępstwa adwokackiego. KZA zobowiązał NRA do przeprowadzenia analizy obowiązującego stanu prawnego w tym zakresie, wypracowania kompleksowego i spójnego modelu zasad, trybu i sposobu wyznaczania podmiotu zobowiązanego do świadczenia pomocy prawnej z urzędu, zasad i przesłanek zwalania z tego obowiązku oraz zasad wynagradzania za pomoc prawną świadczoną z urzędu oraz opracowania kompleksowego projektu zmian normatywnych.

Zjazd zobowiązał również do współpracy z samorządami: sędziowskim, prokuratorskim oraz zawodów zaufania publicznego w celu należytego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Adwokaci zaznaczyli, że również współpraca zawodów adwokata i radcy prawnego wskazana jest ze względu na interes obywateli, zwłaszcza w zakresie zasad etycznych.

Adwokaci odnieśli się też w uchwale do możliwości reklamowania usług adwokackich. Uznano, że należy umożliwić szeroki dostęp do informowania o prowadzonej działalności, jednak należy precyzyjnie określić zakres zakazu reklamy, szczególnie mając na uwadze informację niedopuszczalną z punktu widzenia zasad etycznych, podważającą zaufanie publiczne do Adwokatury, mogącą prowadzić do naruszenia tajemnicy adwokackiej, a także nierzetelną i naruszającą normy, jakie obowiązują w relacjach między adwokatami. Mając na uwadze naturalną konsekwencję rozwoju techniki Zjazd uznał prawo adwokatów do informowania o swojej działalności za pośrednictwem mediów elektronicznych.

Zjazd dostrzegł też potrzebę podjęcia prac nad dostosowaniem do wymogów współczesności Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, w szczególności w zakresie związanym z koniecznością zagwarantowania efektywnego przestrzegania tych zasad przez coraz szersze grono osób uzyskujących prawo do wykonywania zawodu adwokata. Za szczególnie istotne Zjazd uznał ochronę tajemnicy adwokackiej oraz kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa w tym zakresie.

W uchwale zjazdowej odniesiono się także do specjalizacji i obszaru aktywności zawodowej adwokatów. Podkreślając, że adwokaci uprawnieni są do występowania we wszelkiego rodzaju sprawach wymagających pomocy prawnej, zauważono, że wzrastająca złożoność i rozległość obowiązującego systemu prawa sprawia, że coraz trudniejsze staje się opanowanie wszystkich dziedzin. Specjalizacja staje się zatem coraz wyraźniej zaznaczającą się tendencją także wśród adwokatów. KZA dostrzega potrzebę stworzenia zainteresowanym adwokatom warunków umożliwiających posługiwanie się tytułem specjalisty w danej dziedzinie lub dziedzinach prawa, zgodnie z obowiązującymi przepisami wewnętrznymi Adwokatury. Regulacje w tym zakresie wymagają transparentności i obiektywizmu przyjętych procedur, związanych z przyznawaniem uprawnienia do posługiwania się takim tytułem. Jednak jak podkreślono w uchwale, posiadanie takiego tytułu stanowi przywilej, a nie obowiązek wykonującego zawód adwokata.

KZA zobowiązał NRA do rozważenie możliwości wykonywania zawodu adwokata w formie kapitałowych spółek prawa handlowego, w których wyłącznymi wspólnikami byliby adwokaci lub radcowie prawni.

Za jeden z priorytetów prac NRA uznano przeprowadzenie analizy i opracowanie ewentualnych zmian regulacji wewnętrznych Adwokatury, odnoszących się do postępowania dyscyplinarnego. Szczególne znaczenie ma mieć stworzenie instytucjonalnych i organizacyjnych warunków usprawnienia postępowania dyscyplinarnego, zarówno w jego stadium przygotowawczym, jak i jurysdykcyjnym. W związku z tym pilnej analizy wymaga kwestia zasad funkcjonowania rzeczników dyscyplinarnych ORA i Rzecznika Dyscyplinarnego NRA, w szczególności w kontekście potrzeby zwiększenia liczby zastępców Rzeczników. Analogiczny problem dotyczy też sądów dyscyplinarnych ORA, a także Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.

KZA zobowiązał NRA do wypracowania jednolitych reguł odbywania aplikacji adwokackiej, w tym w zakresie sposobu zatrudniania aplikantów adwokackich. Uznał też, że tam gdzie jest to możliwe aplikant adwokacki powinien pozostawać z patronem w stosunku zatrudnienia. Za niedopuszczalne uznano podejmowanie przez aplikantów adwokackich zajęć, które mogą godzić w wizerunek Adwokatury.

Nadano wysoki priorytet pracom NRA w zakresie szeroko pojętej informatyzacji, zarówno w wymiarze wewnętrznym jak i zewnętrznym. Zjazd zalecił wdrożenie na poziomie ogólnopolskim systemu komputerowego pozwalającego na jednolite zinformatyzowanie działalności izb adwokackich w oparciu o uniwersalną platformę integrującą środowisko, stanowiącą miejsce wymiany informacji, a równocześnie narzędzie ograniczające biurokrację. Jednocześnie Zjazd zobowiązał NRA do działań, których celem będzie przygotowanie całej Adwokatury i poszczególnych jej członków do wyzwań związanych z informatyczną reformą wymiaru sprawiedliwości, a także do jak najpełniejszego zaangażowania się w prace związane z procesem legislacyjnym obejmującym informatyzację wymiaru sprawiedliwości.

W uchwale zobowiązano NRA do kontynuowania prac mających na celu doprowadzenie do urynkowienia stawek, a także do opracowania zasad świadczenia pomocy socjalnej adwokatom znajdującym się w trudnym położeniu.

Zjazd zaleca wspieranie działań nakierowanych na zachowanie i pomnażanie majątku trwałego Adwokatury w tym majątku poszczególnych Izb ze szczególnym uwzględnieniem pomocy przy pozyskiwaniu na ten cel środków z funduszy unijnych.

W oddzielnej uchwale adwokaci ustosunkowali się do ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Adwokaci wyrazili stanowczy sprzeciw wobec przyjętych w tej ustawie regulacji dających możliwość stosowania środków izolacyjnych oznaczających rzeczywiste, nieograniczone w czasie pozbawienie wolności osób, które karę już odbyły, podczas gdy w świetle konstytucyjnych i międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka, pozbawienie wolności dopuszczalne jest w ściśle określonych przypadkach, na określony czas, gdy inne środki nie zapewniają ochrony zagrożonych dóbr oraz przy zachowaniu gwarantującej właściwą kontrolę instancyjną procedury. W uchwale nr 2 Krajowy Zjazd Adwokatury zwrócił się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o niepodpisywanie uchwalonej ustawy, ponieważ kreuje ona nieznaną demokratycznym ustawodawstwom zasadę wymierzania kary na podstawie domniemania możliwości popełnienia przestępstwa.

W uchwale nr 3 Zjazd wyraził z kolei sprzeciw wobec zmiany procedury karnej, pozwalającej na pełnienie obowiązków obrońcy przez radców prawnych i wskazał na konieczność podejmowania starań o wycofanie tych zmian.

Adwokaci przyjęli również uchwały zmieniające regulamin Krajowego Zjazdu Adwokatury oraz zgromadzeń izb adwokackich. Wprowadzono m.in. zmiany umożliwiające transmisję przebiegu obrad, zmniejszenie lub całkowite zniesienie quorum podczas zgromadzenia izby oraz obowiązek przeprowadzenia zgromadzeń zwyczajnych co roku, do 30 czerwca.

Wszystkie uchwały zostaną opublikowane na stronie adwokatura.pl niezwłocznie po ich podpisaniu.